افزایش تعداد مبتلایان کرونا و کمبود تخت‌های مراقبت ویژه/ جایی برای پیرها نیست؟

جارستان به نقل از شرق؛ محمد باقرزاده: موج دوم شیوع ویروس کرونا در ایران با شدتی بیش از موج اول یکه‌تازی می‌کند و روزانه حدود ۲۰۰ نفر را به زیر خاک می‌برد. گسترش موج دوم در حالی آغاز شد که میزان آمادگی بیمارستانی کشور نسبت به مرحله اول کاهش پیدا کرده بود و گمان می‌رفت که تا پاییز شرایط کشور به حالت ثبات رسیده است. این ثبات اما دوامی نیاورد و روزهای مرگ‌باری از راه رسید و تقریبا به تمام استان‌های کشور هم سرایت کرد. در این روزها و در موج دوم دو استان محروم کشور، کهگیلویه‌وبویراحمد و سیستان‌وبلوچستان که در ماه‌های گذشته شرایط پایدار و به نسبت امنی داشتند، به وضعیت هشدار و قرمز رسیدند و حالا مدام مسئولان وزارت بهداشت در سخنان خود از لزوم توجه به این دو استان می‌گویند؛ این تأکید البته دلیل دیگری هم دارد. آمار و اطلاعات نشان می‌دهد که تعداد مبتلایان به این ویروس که در شرایط حاد بیماری قرار دارند، به عددی بالاتر از ظرفیت تخت‌های بخش ویژه بیمارستانی کشور رسیده و همین موضوع تصمیم‌گیری را برای مسئولان حوزه سلامت هم دشوار کرده ‌است. در روزهای گذشته خانواده برخی افراد مبتلا به این ویروس خبر داده‌اند که به دلیل مسن‌بودن بیمار خود یا نداشتن آشنا در مجموعه بیمارستانی، فرد مبتلا امکان بستری در بخش مراقبت ویژه را پیدا نکرده‌ که البته مسئولان وزارت بهداشت ایران این موضوع را رد می‌کنند. وضعیت تعداد مبتلایان با شرایط حاد بیماری نسبت به ظرفیت بخش مراقبت ویژه بیمارستان‌های کشور چگونه است و آیا همه بیماران بدحال امکان بستری در تخت آی‌سی‌یو را ندارند؟
‌سیاست بیمارستانی اصفهان شبیه اسپانیا شده ‌است؟
یکی از اولین اظهارنظرهای رسمی درباره ممکن‌نبودن بستری همه بیماران مرحله حاد بیماری در بخش‌های ویژه بیمارستانی به سخنان روز ۳۰ تیر رئیس بخش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برمی‌گردد. در آن روز ویدئویی منتشر شد که در آن «علی نعمت‌بخش»، رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه اصفهان، در جلسه‌ای خصوصی وضعیت بیماران کرونایی را وخیم اعلام کرد و گفت: «بحث اختیار نیست؛ (ببخشید دیروز هم دکتر محمدی‌زاده را احساساتی کردیم)، بحث این است که در آی‌سی‌یوی بیمارستان خورشید ما مجبور شدیم مثل اسپانیا کار کنیم که بیمار ۵۰ساله برود آی‌سی‌یو و ۷۰ساله بماند تا بمیرد». این اظهارنظر البته بلافاصله با واکنش و تکذیبیه این دانشگاه روبه‌رو شد که فیلم منتشره تقطیع شده که البته این دانشگاه فیلم کامل را هم منتشر نکرد. در پاسخ روابط‌عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان آمده است: «در دانشکده پزشکی با حضور ریاست دانشکده، معاون درمان، اساتید بالینی و دستیاران دوره‌های تخصص، جلسه‌ای درخصوص افزایش ظرفیت تخت‌های ICU اختصاص‌یافته به بیماران مبتلا به کووید‌۱۹ و برنامه‌ریزی برای مشارکت اعضای هیئت علمی و دستیاران در این زمینه تشکیل شد. متأسفانه بخش کوتاهی از جلسه با سوء‌نیت به صورت حرفه‌ای تقطیع و بدون توجه به صحبت‌های پیش و پس از آن منتشر شده است. لازم به ذکر است که در موج دوم کرونا تاکنون حداکثر بیماران نیازمند تخت‌های مراقبت‌های ویژه تعداد ۱۵۰ بیمار در ۲۲ شهرستان استان بوده است، این در حالی است که شهر اصفهان دارای بیش از ۵۰۰ تخت مراقبت ویژه است و با توجه به افزایش تعداد بیماران امکان افزایش تخت‌های اختصاص‌یافته به بیماران کووید۱۹ وجود دارد و این موضوع که بیماری به علت کمبود تخت ICU فوت کرده باشد، از اساس نادرست است و بیان اشاره‌شده در فیلم معطوف به ضرورت درگیرشدن ظرفیت بیشتری از تخت‌های ICU سایر بیمارستان‌ها به بیماران کووید۱۹ بر اساس افزایش تعداد بالای بیماران بوده است». بخش مهم این جوابیه می‌گوید که در حال حاضر ظرفیت بخش آی‌سی‌یو بیش از سه برابر مبتلایان بدحال ویروس کروناست. در این جوابیه البته توضیحی درباره تعداد تخت‌های بخش مراقب ویژه که به بیماران ویروس کرونا اختصاص پیدا کرده، آورده نشده و همچنین مشخص نیست اگر تعداد مبتلایان با شرایط حاد بیماری به بیش از ۵۰۰ نفر برسد، مسئولان بیمارستانی چه سیاستی را در پیش خواهند گرفت؟
‌ظرفیت تخت‌های مراقبت ویژه کشور چقدر است؟
به نظر می‌آید بررسی صحت‌و‌سقم ماجرای اصفهان و اظهارات رئیس بخش پزشکی بیمارستان علوم پزشکی این استان و همچنین بررسی وضعیت کلی کشور با کمک‌گرفتن از آمار و ارقام رسمی روش سنجیده‌تری است؛ به این معنا که ظرفیت کنونی بخش مراقبت ویژه کشور چقدر است و در حال حاضر چه تعداد از مبتلایان نیازمند بستری در این بخش و استفاده از تخت‌های آی‌سی‌یو هستند؟ بررسی این موضوع در گام اول نیازمند بررسی ظرفیت بیمارستانی کشور و همچنین ظرفیت بخش مراقبت ویژه در کشور است. مانند هر موضوع آماری دیگری در کشور، رسیدن به اطلاعات دقیقی از ظرفیت بیمارستانی و همچنین ظرفیت بخش مراقبت‌های ویژه دشوار است و آخرین اطلاعات رسمی منتشرشده به سال ۹۶ برمی‌گردد. بر اساس سالنامه آماری مورد تأیید وزارت بهداشت که در سال ۱۳۹۶ منتشر شد، تعداد ۱۲۵هزارو ۵۶۶ تخت بیمارستانی در ۳۱ استان کشور وجود دارد که از این تعداد هشت‌هزارو ۲۱۲ تخت آی‌سی‌یو است. علاوه‌براین در دو سال گذشته هم مسئولان آماری در این زمینه مطرح کردند؛ به‌عنوان مثال دی سال گذشته «علی‌امیر سوادکوهی» رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه ایران، تعداد تخت‌های آی‌سی‌یو کشور را هفت‌هزارو ۲۰۰ مورد عنوان کرد. اوایل امسال هم «علی ربیعی»، سخنگوی دولت، از افزایش حدود هزارتختی بخش مراقبت ویژه بیمارستانی کشور سخن گفت که البته این اظهارنظر از سوی مراجع و کارشناسانی غیردقیق خوانده شد. بر اساس این اعداد و ارقام، تعداد تخت‌های آی‌سی‌یو کشور در بالاترین حالت حدود هشت ‌هزار تخت است که البته همه این تخت‌ها به بیماران کرونایی اختصاص پیدا نخواهد کرد.
‌مبتلایان کنونی نیازمند بستری در آی‌سی‌یو چند نفر هستند؟
گام بعدی برای این بررسی، محاسبه و برآوردی از تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در کشور و همچنین تعداد مبتلایان با شرایط حاد بیماری است؛ اینکه چه تعداد از این بیماران نیازمند بستری در بخش مراقبت‌های ویژه هستند؟ برای پاسخ به این پرسش، دقت در آخرین اطلاعات رسمی اعلام‌شده از سوی سخنگوی وزارت بهداشت می‌تواند راه‌گشا باشد. «سیماسادات لاری» ظهر دیروز در‌این‌باره گفت: «از دیروز تا امروز سوم مرداد ۱۳۹۹ و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، دوهزارو ۴۸۹ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد که هزارو ۵۰۴ نفر از آنها بستری شدند. مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به ۲۸۶هزارو ۵۲۳ نفر رسید. متأسفانه در ۲۴ ساعت گذشته، ۲۱۵ بیمار کووید۱۹ جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۱۵هزارو ۲۸۹ نفر رسید». او همچنین درباره بیماران رهایی‌یافته از بند این ویروس و همچنین افراد با شرایط حاد بیماری هم گفت: «خوشبختانه تاکنون ۲۴۹هزارو ۲۱۲ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. سه‌هزارو ۶۵۳ نفر از بیماران مبتلا به کووید۱۹ در وضعیت شدید این بیماری تحت مراقبت قرار دارند. تاکنون هم دو‌میلیون‌و۲۷۸هزارو ۳۸۴ آزمایش تشخیص کووید۱۹ در کشور انجام شده است». به عبارت دیگر در حال حاضر و بر اساس آمار رسمی، سه‌هزار‌و ۶۵۳ نفر در وضعیت شدید این بیماری قرار دارند و اگر تعداد تخت‌های بخش ویژه کشور را همان حد بالا یعنی هشت هزار تخت در نظر بگیریم و فرض بعدی را هم اختصاص ۵۰ درصد تخت‌های بخش مراقبت‌ ویژه به بیماران کرونا لحاظ کنیم، در حال حاضر تعداد افراد مبتلا با شرایط حاد به تعداد تخت‌های بخش مراقبت ویژه نزدیک شده است. به عبارت دیگر اگر شیوع ویروس به همین شدت ادامه پیدا کند، حتما در روزهای آینده کادر بیمارستانی مجبور به گزینش بیماران برای بستری در بخش مراقبت‌های ویژه خواهند شد؛ البته اگر تاکنون مجبور به چنین گزینش دشواری نشده باشند. نکته مهم دیگر در این زمینه نبود عدالت توزیعی در بخش تخت‌های مراقبت ویژه است و استان‌های محروم که از قضا این‌روزها در شرایط حاد شیوع قرار دارند، سرانه بسیاری پایین‌تری دارند و همین سرانه پایین در بخش تخت‌های مراقبت ویژه، امکان افزایش مرگ را بیشتر می‌کند.